Oorspronkelijk verschenen op BijMees.nl – 15 april 2019

Vier tips voor het spelen met een kind met autisme

Contact maken met een kind met autisme kan lastig zijn. Sommige kinderen zijn zo in zichzelf gekeerd dat zij hun omgeving amper lijken op te merken, andere zijn nieuwsgierig, maar trekken zich terug zodra een volwassene naar hen toekomt. Er zijn kinderen met autisme die helemaal gefascineerd zijn door één specifiek onderwerp, terwijl bij andere kinderen het juist heel moeilijk is om te ontdekken wat ze leuk vinden. Het kan een zoektocht zijn hoe je als ouder of professional een kind het best benadert.

Spel

Een mooie manier om aansluiting te vinden bij een kind met autisme is door samen te spelen. In spel volg je de interesses van het kind. Zijn of haar motivatie is altijd je uitgangspunt. Door jezelf te koppelen aan datgene wat een kind leuk vindt om te doen en het spel uit te breiden, ervaart hij dat met jou erbij de situatie leuker, spannender en interessanter wordt. Zo creëer je een ingang voor contact en leren. In deze blog geef ik vier tips hoe je kunt spelen met een kind met autisme. De tips komen uit mijn boek ‘Speel, leer en communiceer’, waarin ik een aanpak beschrijf om kinderen met behulp van spel te leren communiceren.

I. Observeer

Dé manier om te ontdekken waar de motivatie van een kind ligt is door hem te observeren als hij alleen speelt. Kijk naar wat hij doet als hij zelf speelt en welk speelgoed hij interessant vindt. Pas als je weet wat een kind echt wil, kun je een bron van leuke dingen worden. De kunst van goed observeren is heel gedetailleerd kijken. Het kan onvolledig zijn om te zeggen ‘Lars houdt van auto’s’. Om echt bij hem aan te sluiten is het nodig om te kijken wat hij zo boeiend vindt aan de auto’s. Stel jezelf zo veel mogelijk vragen. Gaat het om de auto als geheel of meer om de wielen? Stel dat een kind geïnteresseerd is in de wielen. Gaat het dan om het draaien van de wielen of misschien wel om het gevoel van de rubberen wieltjes op zijn handen? Misschien gaat het niet zozeer om het rijden met auto’s, maar is een kind vooral gemotiveerd om ze naast elkaar te zetten. Het ene kind speelt een file na, het andere heeft plezier met het sorteren op kleur, grootte of type auto. Zo zijn er talloze variaties van spel waar een kind geïnteresseerd in kan zijn. Aan jou de taak om te ontdekken wat hij het leukst vindt.

II. Oefen met spelen

Leuk en creatief spelen kun je oefenen. Een handige manier om dit te doen is om voor één soort speelgoed zoveel mogelijk spelhandelingen te bedenken. Bijvoorbeeld spelen met een bal. Vaak kom je eerst op de meer vanzelfsprekende spelhandelingen, zoals: rollen, gooien, schoppen en vangen met de bal. Maar probeer nu eens te bedenken wat je er nog meer mee kunt doen.

• Doe alsof de bal een knop is en roep heel hard ‘piep’.
• Jullie kunnen testen hoeveel ballen je onder je T-shirt kan verstoppen.
• Houd twee ballen op je oren voor een bijzonder geluidseffect.
• Probeer de bal op je hoofd te balanceren.
• Beplak de bal met stickers alsof het een gezicht is: twee ogen, een neus en een mond.

III. Heb interesse

Wees geïnteresseerd in wat een kind doet en toon je belangstelling. Dit kun je letterlijk uitspreken, maar dit hoeft niet. Bedenk voor jezelf wat je aanspreekt aan wat een kind doet, dit straal je dan automatisch uit. Een spelmoment starten met oprechte interesse van jou heeft zo’n positief effect op jullie interactie. Wel heel belangrijk bij dit punt is, dat je het meent. Roep niet ‘Wat een prachtige tekening!’, als je dat eigenlijk niet vindt. Kinderen voelen dit aan. Zodra je bij jezelf merkt dat je minder enthousiast bent over een bepaalde activiteit, zoek dan iets anders wat hij doet waar je wel vrolijk van wordt. Jouw nieuwsgierigheid naar een kind is zo waardevol in spel.

IV. Doe een kind na

Een techniek die je altijd kunt toepassen om contact te maken met een kind is hem nadoen. Imiteer zijn gedrag, spel en taalgebruik. Veel kinderen vinden het grappig als je meedoet en letterlijk doet wat zij doen. Soms om het mooie effect. Spetteren in een bak met water bijvoorbeeld geeft met zijn tweeën dubbel zo’n mooi resultaat. Daarnaast kan imitatie van een kind een gevoel van erkenning en bevestiging geven. Het geeft jou bovendien veel informatie over zijn motivatie. Als je twijfelt waarom een kind bepaald gedrag laat zien, doe mee en doe hetzelfde. Vaak ervaar je dan beter wat een activiteit inhoudt dan alleen ernaar kijken. Stel een kind speelt graag met langwerpige voorwerpen, zoals stokjes, stiften of takjes. Hij beweegt dan het stokje heel snel voor zijn ogen heen en weer. Je hebt het vermoeden dat het om het visuele effect gaat van het bewegende stokje. Maar hoe ziet dat effect er eigenlijk uit? Om echt te zien waar een kind graag naar kijkt, kun je dit het beste zelf proberen. Als extra ontdekking ervaar je dat het wapperen met het stokje niet alleen mooi is om naar te kijken, maar ook een windvlaag geeft die koel aanvoelt op je wang. Al jouw bevindingen kun je weer gebruiken om nog beter aan te sluiten bij het kind.

Extra

Zoek je meer hulp bij het ontdekken wat een kind leuk vindt om te doen, dan staat er op de website van mijn boek ‘Speel, leer en communiceer’ een handige (gratis) vragenlijst. Observeer een kind en beantwoord de vragen over zijn voorkeuren en interesses. Dit geeft je aanwijzingen over welk speelgoed en activiteiten je kunt kiezen in spel.